Het geloof in de rechtsspraak onderhouden

De rechterlijke organisatie staat onder druk doordat er steeds meer zaken worden aangekaart. We zien vooral schaalvergroting als antwoord. Dat helpt echter niet genoeg. Mediation, geschillencommissies proberen voor eenvoudige zaken snel een oplossing te vinden om zo de toestroom te verminderen. Een buurtrechter zou ook zo'n snelle oplossing kunnen bieden.

Ik mis in de discussie echter dat het hele rechtssysteem uit beeld raakt.

Alle instituties, ook de rechterlijke macht, moeten hun legitimiteit steeds opnieuw onderhouden. Niet alleen door transparant te zijn en zaken uit te leggen, maar ook door meer inzicht te geven in de waarde van onafhankelijke rechtsspraak, los van de politiek, los van de slachtoffers. 

Mensen maken geen kennis met het goede systeem van onafhankelijke vanuit regels opgebouwde uitspraken. Een systeem dat waarborgen biedt voor individuen tegenover machtige groepen en een systeem dat lang lopende conflicten kan beslechten. In landen met juryrechtspraak maken mensen daar wel kennis mee, Ik denk dat een buurtrechter veel kan doen om die denkwijze van onafhankelijke rechtsspraak steeds herkenbaar te houden voor gewone mensen. Zeker nu de samenleving horizontaler is en mensen minder automatisch gezag aanvaarden,

De buurtrechter dus geen populistisch antwoord, maar een manier om de waarde van onafhankelijke rechtsspraak overal te bewijzen. 

Efficiente rechtsspraak

Een van de lastige zaken bij rechtsspraak is dat mensen steeds meer moeite hebben met het afzien van vervolging en steeds meer waarde hechten aan het horen van getuigen op de zitting. Dat geeft aan dat mensen grote waarde hechten aan het hele proces, met zijn inefficiente kanten.

Een extra druk op de rechtsspraak is dat er steeds minder algemeen geaccepteerde codes zijn. Het verdwijnen van de uitleg van dominees, onderwijzers en andere gezaghebbenden in de samenleving zorgt dat mensen voor zichzelf opnieuw de juistheid getoetst willen zien.

Burgers zijn kritischer geworden en laten zich niet meer eenvoudig de wet voorschrijven. Alle autoriteiten moeten beslissingen begrijpelijker  uitleggen en onderbouwen. Dat kost nu tijd en lijkt niet erg efficient, maar is voor het vertrouwen in de rechtsspraak wel van belang.

Pleidooi voor een buurtrechter: toegankelijk en simpel

Ruzie over die grote boom van de buurman die alle zon uit je tuin wegneemt. De slager op de hoek die alle parkeerplekken inpikt met zijn grote bestelbus. Typisch zaken voor de vrederechter, zouden ze in België, Frankrijk en Italië zeggen. "Zo iemand zouden wij in Nederland ook moeten hebben", vindt Emese von Bóné, onderzoeker bij de Erasmus School of Law. "Een soort rijdende rechter dus."

In België en Italië kost een zaak bij de vrederechter 35 euro. In Frankrijk was het zelfs tot 1 oktober 2011 gratis. Sinds 1 oktober betaalt de burger bij de juge de proximité ook 35 euro. Natuurlijk is het ook geld, maar het is niks vergeleken met de griffierechten bij onze kantonrechter.

Lees het artikel hier

Een video over lekenrechtspraak en de buurtrechter.

Een video over lekenrechtspraak en de buurtrechter.



Lekenrechtspraak & de buurtrechter from punkmedia on Vimeo.

Buurtrechter voor kleine problemen met grote gevolgen

Een man heeft een woning tegenover een speeltuin. Hij heeft last van de speelklokken die er in staan. De speeltuin wordt gerund door vrijwilligers, die zeggen dat anderen er geen last van hebben. De beheerder van de speeltuin vindt het geen verschrikkelijk geluid. Er staat nu eenmaal een speeltuin, die geeft geluid, dat weet hij nu eenmaal. “De een vindt het storend, de ander niet”.

De klager voelt zich niet serieus genomen en heeft het idee dat hij getreiterd wordt. Het is dus heel onaangenaam om er over te klagen. Er zijn ook mensen die er geen last van hebben, maar ook mensen die niet durven te klagen. Zie hier een conflict dat moeilijk op te lossen is. Mediation werkt niet, de overlast blijft. Moet deze klager nu echt naar de Rechtbank?

Het is waarschijnlijk een conflict dat niet opgelost zal worden. Het HiiL instituut stelt dat onder duizend volwassenen er jaarlijks tussen de 150 en 450 nieuwe juridische problemen ontstaan. Dan blijkt ook nog dat bijna de helft van de problemen nooit wordt opgelost! Ik vraag mij af of dit probleem daar bij zal horen.

Het is ook een conflict dat in de toekomst vaker zal kunnen opkomen. Bewoners wordt gevraagd om vaker zelf iets in eigen beheer te regelen. Los je dan zulke conflicten niet op, dan zal dat een aanslag doen op de leefbaarheid. Want de verhoudingen kunnen verstoord worden.

Het interessante van de manier waarop dit door de Rijdende Rechter wordt aangepakt is dat de rechter kon zeggen: als jullie niet samen tot een oplossing kunnen komen zal ik een uitspraak doen! Iets wat een mediator niet zou kunnen zeggen. De buurtbewoner zou een civiele procedure moeten starten.

http://gemi.st/14887931

Typisch een voorbeeld waar een buurtrechter uitkomst zou kunnen geven.

De rechtbanken komen juist verder weg te staan en hebben hun blik gericht op efficientie en het wegwerken van wachtlijsten. Daarmee ontstaat een sluimerend onbehagen dat zal groeien als burgers meer zelf gaan beheren. Want welke rechtbank wil nu deze conflicten aanpakken? Ze zijn al overbezet. Daar kan het gevaar ontstaan van een incrowd die klagers maar vervelend vindt. Voor het beschermen van rechten is juist de rechter uitgevonden. En het heeft een belangrijk effect op de buurt: mensenmerken weer dat bescherming van rechten wat anders is dan met de meerderheid beslissen wat er moet gebeuren.

Al met al zal de buurtrechter een onmisbaar element gaan worden van het proces naar meer burgerschap.